እዋናዊ ትሕዝቶ ብትግርኛ
ሰብ ኣይጽላእካ ዝበሃል ምስላ ኣሎ። እዚ ምስላ’ዚ ብሕማቕ ተግባራቱን ጠባያቱን ምስ ከባቢኡ ዘይቃዶ ባህርይ ዘለዎ ሰብ፡ ኣብ ሓጎስን ሓዘንን ናይቲ ዘለዎ ሕብረተሰብ ክሕወስ ኣብ ዘይክእለሉ ደረጃ ምስ በጽሐ እሞ፡ ጥቕኡ ኮፍ ዝበለ ሰብ ቀልጢፉ ብድድ ክብል ከሎ፥ ሓቲቱ ዝምልሰሉ ክስእን ከሎ፥ ለሚኑ ዝቶኽበሉ ክስእን ከሎ፥ ጎፈ-ጎፍ ምስ ሰብ እንተተራኺቡ - ሰብ ክርሕቆ ከሎ ዝበሃል ምስላ’ዩ።
ሎሚ ከኣ ሕማቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ ወዮ ከም ዕንልማዝን ከቢሩ ዝነበረ ፕረሲደንት ሃገረ ኤርትራ፥ ኣባይቲ ዜጋታትና ካብ ስእሊ ጻድቃናት ንላዕሊ ስእሊ ናይዚ ንዛረበሉ ዘለና ፕረዚደንት በዚሑሉን ከቢሩሉን ኣብ ዝነበረ ሃገር፡ ሎሚ መዓስ’ኮን ይሞተልና ይኸውን ዝብል ጸሎትን ትጽቢትን ዝበዝሓሉ ህሞት በጺሕና ኣለና። እወ! ሕማቕ ዕድል ኮይኑ እምበር ካብ መዓስ እዩ ዝመውት ኢልና ሞቱ ምጽባይ፡ መዓስ እዩ ዝቕየር ኢልና ካብኡ ዝሓይሽ ካልእ ወዲ ሃገር/ጓል ሃገር ከነቋምት ምሓሸ ኔሩ። እሞ እንታይ ይገበር? ህዝቢ ኤርትራ መተካእታ ፕረሲደንት ከነናዲ ዕድል እንተዝረክብ፡ ይትረፍዶ ንምእንቲ ሃገሩ ዝተቓለሰ ነቶም ሃገር ከጥፍኡ ተበጊሶም ዝተማረኹ ወተሃደራት ጸላኢ እውን ሞት ኣይተተምነየን። ሓዳግን ለዋህን ህዝቢ ኤርትራ ግን ኣብ ዝሓለፈ ዳርጋ 30 ዓመታት ንክጭክን ኣብ ልዕሊኡ ዘይተሰርሐ ነገር የለን- ጨኪኑ ከኣ። ብዘይካ ውሑዳትን ውሱናትን ነባሕቲ ኮራኩር ህግደፍ፡ እቲ ካልእ ኣብ ልዕሊ ኢሰያስ ኣፈወርቂ ዝወርድ ኩሉ ባህርያዊ ሓደጋታት ብሃንቀውታ ይጽበ ኣሎ።
እሞኸደኣ እቲ ብጅግንነቱ ዓለም ዘዛረበ ህዝቢ ኤርትራ፡ ይከኣሎ እናተባህለ ዝተደርፈሉ፡ ሓደ ንዓሰርተ ተባሂሉ ዝተነየተሉ፡ ሎሚ ፍርሒ ኣብ ኣንጉዑ ኣትይዎ ጭርኡ ደጒሉ ክኸይድ ክትርኢ ከለኻ ህዝብ’ዶ ክልተ ሻዕ ይረአ’ዩ ኢልካ ትሓዝን። ግን እዚ ግዝያዊ ናይ ስምዒት ትንታን ይኸውን እሞ ሓንሳብ ዝግ ኢልካ ኣብቲ ርጉእን ወድዓውን ጠመተ ምስ ኣተኻ፡ ለከ ሕማቕ ኣመራርሓ እምበር ሕማቕ ህዝቢ የለን ኣብ ምባል ትበጽሕ። እወ ህዝቢ ረብሓታቱ ከተርእዮ እንተኪኢልካን ሓቂ ሒዝካ ምእንትኡ ኣብ ጎድኑ እንተተሰሊፍካን ተኣምራት ክሰርሕ ከምዝኽእል ዘጠራጥር ኣይኮነን። ሕጂውን ህዝቢ ኤርትራ ኦሮማይ ኣይበለን። የግዳስ እቲ ኣብ ድኽነትን ዓጸቦን ማዕረ ክገብረና ዝደሊ ዘሎ ስርዓት ህግደፍን ውልቀ ኣውራኡ ዝኾነ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብ ክንዲ ክእለዩልና ትምኒትን ጸሎትን ጥራሕ ንኸውን ሕጂውን እቲ ትማል ተኣምራት ዝሰርሐ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ካልእ ከይተጸበየ ባዕሉ ክኣልዮም ክብገስ ይክእል’ዩ።
እወ ነዚ ህዝባዊ ዕማም ዝተበገሳ ውድባት ኣይወሓዳን ግን ኣይከኣላን። እቲ ጉዳይ ግን ኣብኡ ክድምደም ዝግበኦ ኣይኮነን። እቲ በብውልቀ ውድባትና ዘይከኣልናዮ ህዝባዊ ዕማም፡ ተባላሒትናን ተማላሊእናን ከነዐውቶ ስለ ዝቐልል ካብቲ ንዓመታት ዝለመድናዮ ኣሰራርሓ ወጺእና ኣብ ሓዲሽ ናይ ለውጢ ጎደና ንሓባራዊ ጸረ ህግደፋዊ ስራሓት ንበገስ።
ነስተውዕል! ህግደፍ ምጥርናፍን ሓድነትን ህዝቢ ኤርትራ ስለ ዘፍርሆ በብእዋኑ ሃሱሳቱ እናለኣኸ ብወገን፡ ብሃይማኖት ከምኡን ካልእ ኣብ ሕድሕድና ዘባልዕ ጉዳይ እናፈጠረ ናብ ንሱ ዝሰርዖ ኣጀንዳ ከህልኸና ይረአ ኣሎ። ደለይቲ ፍትሕን ለውጥን ግን በዚ ከይተሃመልና ኣንፈትና ከይሰሓትና ጸረ ህግደፍ ቃልስታትና ነሓይል።
ቃልሲ ውጹዓት ዘለዓለም ተዓዋታይ’ዩ
ዝኽርን ክብርን ንስዉኣትና ወርሒ ሚያዝያ 2020
ክቡር ኣቶ ፊሊፖ ግራርዲ - ኮምሽነር ላዕላዋይ ኮምሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት - ጀነቫ
ክቡር ዶ/ር ተድሮስ ኣድሓኖም - ጠቕላሊ ዲረክተር ውድብ ጥዕና ዓለም ጠቕላሊ - ጀነቫ
ቅዳሕ፡-
ካልኦት ዝምልከቶም ኣካላት ሕቡራት ሃገራት
ንኤርትራውያን ስደተኛታት ኣዕቆብቲ ሃገራት
31 መጋቢት 2020
ጉዳይ፡-
ንኣብ ውሽጢ ሃገርን ወጻእን ዘለዉ ኤርትራውያን ጸረ-መቕዘፍቲ ኮሮና ቫይሩስ ንምክልኻል ዝዓለመ ምሕጽንታ
ክቡር ኮሚሽነር ላዕለዋይ ኮንሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ጉዳይ፡ ኣቶ ፊሊፖ ግራንዲ
ክቡር ጠቕላሊ ዲረክተር ውድብ ጥዕና ዓለም ዶር. ተድሮስ ኣድሓኖም
ንሕና፡ እዞም ኣስማትና ኣብ ታሕቲ ተጠቒሱ ዘሎ ንኹሉ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኣብ ስደት እንውክል፣ ናብ ክብርነትኩም ሓለፍቲ ሕቡራት ሃገራት ጉዳይ ስደተኛታት ሰብ-መዝን ውድብ ጥዕና ዓለምን እዚ ኣገዳሲ ምሕጽንታ ከነቕርበልኩም ከለና ሓላፍነትና ምዃኑ ብግቡእ ብምግንዛብ እዩ። ምስ’ዚ ኣተሓሒዝና፡ ናይ’ዚ ምሕጽንታ’ዚ ቅዳሓት ከኣ ነተን ንኤርትራውያን ስደተኛታት ኣዕቂበን ዘለዋ ሃገራትን ከምኡ’ውን ዝምልከተን ሕቡራት ሃገራት ኣካላትን፣ ብፍላይ ድማ ሱዳን፡ ኢትዮጵያ፡ የመን፡ እስራኤልን ሊብያን ክወሃብ ምኻኑ ከነፍልጥ ንፈቱ። እዚ ዝዀነሉ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ ሃለዋት ናይ’ዞም ኣብ ብዙሓት ሃገራት ዓለም ተበቲኖም ዝተፈላለየ ወጽዓታት ዘሕልፉ ዘለዉ ኤርትራውያን፣ ኣቓልቦን ቆላሕታን ኣህጉራዊ ግብረ-ሰናይ ማሕበረ-ሰብ ንምርካብ ዝዓለመ ኢዩ።
ዝኸበርኩም ሰብ-መዚ፣
እዚ ብምኽንያት ኮቪድ-19 (ኮሮና ኣሩስ) ዝላባዕ ዘሎ ሕማም’ዚ፣ ናብ’ተን ብግጭታት ዝሳቐያ ዘለዋን፣ ኣብ ተነካኢ ዝዀነ ክፍለ-ዓለም ዝርከባን፣ ነዚ ናይ ኮሮና ቫይሩስ ለበዳ ንምግጣም ዘይተቐረባ፣ ንመብዛሕትኦም ኤርትራውያን ስደተኛታት ድማ ኣዕቁበን ዘለዋ ሃገራት ድሮ እቲ ለበዳ በጺሕወን ኣሎ። እዚ ኲነታት ኮሮና ቫይሩስ ኣብ ግምት ብምውሳድ፡ ካብ ዓለም እቲ ዝኸፍአ ማሕበራዊ ነውጺ ዘለዎ ቦታታት ምዃኑ ከኣ ብምስትውዓል፡ ብዙሓት ካብ ህዝብና ድማ እቲ ቀንድን መሰረታውን ባእታ ዝዀነ መከላኸሊ ናይ’ዚ ሕማም’ዚ ኢድ ምሕጻብ ብምዃኑ፣ ኢድ መሕጸቢ ዝዀኑ መሳለጢታት ከም ማይ ኮነ ሳምና ናይ ምርካብ ዘለዎም ዕድል ከኣ ኣዝዩ ውሑድ ብምዃኑ፣ በዚ ተላባዒ ሕማም’ዚ ምኽንያት ክቕዘፉ ዘሎ ተኽእሎታት ሰፊሕ ብምዃኑ፣ ንዓና ኣዝዩ የሰክፈናን የተሓሳስበና’ዩ። ብምዃኑ ኣቓልቦ ተዋሂብዎ ኣብ ግዜኡ ህጹጽ ኣትኩሮ ብኣህጉራዊ ማሕበረ-ሰብ መታን ክረክብ ብሕቡራት ሃገራት ጉዳይ ስደተኛታት ሰብ-መዝን ብውድብ ጥዕና ዓለምን ተመሪሑን ተወሃሂዱን ዕቱብ ተበግሶ ክውሰድ ኣትሪርና ንምሕጸን።
ብእምነትና፣ ብሰንኪ ኣብ ኤርትራ ዘለዉ ጸገማት ብዙሕ መንእሰያዊ ሓይሊ ካብ ህዝብና፡ ብኣሽሓት ዝቚጸሩ ኣረጋውያንን ኣብ ተኣፋፍን ሓገዛት ኣብ ዘድልዮም ግዜ ንድሕሪት ገዲፎም ዝፈትዉዋ ሃገሮም ጠንጢኖም ናብ ስደት ከም ዘምርሑ፣ ካባኻትኩም ዝተኸወለ እዩ ኣይንብልን። ብካልእ ወገን ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሩ ነቶም ንድኹማት ሓገዝ ክህቡ ዝጸንሑ ግብረ-ሰናይን ሃይማኖታዊ ትካላትን ካልኦት ናይ ማሕበራዊ ውሕስነት ትካላትን ኩሎም ኰነ ተባሂሉ ብመደብ እቲ ዘሎ መንግስቲ ኣፈራሪስዎም ይርከብ። ብተወሳኺ መብዛሕትኦም እቶም ናይ ሕቡራት ሃገራት ግብረ-ሰናይ ማሕበራትን ዘይመንግስታዊ ትካላትን ኣብ ኤርትራ ንጥፈታት ካብ ዘቋርጹ ዓሰርተታት ዓመታት ኣቚጺሮም እዮም።
ክቡራት ኣህጉራውያን ሰብ-መዚ!
ኣብ’ዚ እዋን’ዚ እቲ ሓፈሻዊ ኤርትራዊ ኲነታት ተዳኺሙን ነብሱ ክሕግዘሉ ዝኽእል ኲነታት ከም ዘየብሉን ርኡይ ሓቂ ኰይኑ ኣሎ። ጸብጻባት ከም ዝሕብሩ፣ እቲ ኣብ’ታ ሃገር ዘሎ ካብ 300 ንላዕሊ ዝኸውን ቤት ማእሰርትታት ኣብ ልዕሊ ብጻዕቂ እሱራት ኣዕለቕሊቑ ተጸፋጺፉ መሊኡ ምህላዉ፣ ነዚ ሓደገኛ ዝዀነ ለበዳ’ዚ ክከላኸል ዝኽእል ዓቕምን መሳርሕን የብሉን። እቲ ብስም “ሃገራዊ ኣገልግሎትን” ግፋን ዝእከብ ዘሎ ናይ ባርነት ስራሕ ዝሰርሕን፣ ገዚፍ ኣሃዱታት ሰራዊት እንተዀነ’ውን ኣዝዩ ጻዕቂ ኣብ ዘለዎ “መደበራት” ስለ ዝነብር ነዚ ለበዳ ሕማም’ዚ ንኽላባዕ ክፉት ዕድል ዝህብ ኲነታት እዩ ዘሎ።
በቲ ሓደ ወገን ከኣ፡ ኣብ ሱዳን፡ ኢትዮጵያ፡ የመን ከምኡ’ውን ኣብ እስራኤል ኣብ ናይ መዕቆቢ “መደበራትን” ኣብ ከተማታት ዝርከቡ መዕቆቢታትን ዘለዉ ኤርትራውያን፣ ስሉጥ ኣህጉራዊ ናይ ግብረ-ሰናይ ማሕበራት ተዋሳእቲ ብተግባር ዝንቀሳቐሱ እንተዘሃልዮም፣ ብዙሓት ኤርትራውያን ኣደዳ’ዚ ለበዳ’ዚ ክኾንሉ ዝኽእሉ ዕድላት ዓቢ እዩ። ኣብ መደበር ስደተኛታትን ግዝያዊ መዕቆቢታትን ኣብ ናይ መጀመርያ ናይ ምቕባል መስርሕ ኣብ ብዙሓት ሃገራት እንተላይ ሃገራት ኤውሮጳ ዘለዉ ኤርትራውያን፣ እተን ዝቕበላ ዘለዋ ሃገራት ብተገዳስነት እንተደኣ ብዝምልከቶም ኣካላት፣ ብፍላይ ሕቡራት ሃገራት ናይ ስደተኛታት ሰብ-መዚ፡ ሓለፍቲ ኣህጉራዊ ውድብ ጥዕና ዓለም ሓገዝን ምኽርን ዘይተሓዊስዎ፣ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣደዳ ኮሮና ቫይሩስ ኰይኖም ንሓደጋ ክሳጥሑ ዝኽእልሉ ተኽእሎ ዓቢ ምዃኑ ክንገልጽ ንፈቱ።
ብምዃኑ እምበኣር “ኮቪድ-19” ናብ ኤርትራ ከይላባዕ ንምክልኻል፣ ኣብ ብዙሓት ሃገራት ብፍላይ ድማ ኣብ ኣፍሪቃ ከም ዝርአ፣ ኣብ ኤርትራውያን ዝነብርሉ ናይ ስደተኛታት መዓስከራትን ኣብ ከተማታት ብጻዕቂ ዝቕመጥሉ ኲነታት ስለ ዘሎን፣ ሓደጋ ኮሮና ቫይሩስ ከይዝርጋሕ ንምክልኻል፣ ኣትሪርና ክንብሎ እንደሊ ነገር እንተሎ ህጹጽ ስጉምቲ ክትወስዱ ብፍላይ ከኣ እዞም ዝስዕቡ ኣብ ግብሪ ንኽውዕሉ ንምሕጸን፡-
-
ኣብ’ዘን ኤርትራውያን ተዓቚቦሙለን ዘለዉ ቦታታት እኩል ናይ ክንክን ጥዕና ማእከላት እኹል ቀረባት ናይ ማይ፡ መሕጸቢ ሳምናታት፡ ጸረ-ለኽፊ ዝዀኑ ፈሰስቲ፡ “ጓንቲ”፡ መሸፈኒ ኣፍን ንጽርየት ዘገልግሉ ወረቓቕትን ከም ዝህሉ ምግባር፣
-
እቶም ቦታዊ ናይ ክንክን ጥዕና መርበባትን ትካላትን በዚ እከይን ሓደገኛ ኮሮና ቫይሩስ ዝተለኽፉን ዘይተለኽፉን መፍለጢ ዝኸውን ናይ መመርመሪ ናውትን መሳለጢታትን ከም ዝህልዎም ምርግጋጽ፣
-
ኣህጉራዊ ግብረ-ሰናይ ማሕበረ-ሰብ ነቲ ኣብ ውሽጢን ኣብ መደበር ስደተኛታትን ዘሎ ህዝቢ ኤርትራ ካብ’ዚ ሓደገኛ ብቕልጡፍ ዝላባዕ ዘሎ መቕዘፍቲ ለበዳ ኮቪድ-19 ንምድሓን ዝከኣሎም ክገብሩ፣
ዝኸበርኩም ሰብ-መዚ
ብእምነትና ትሕዝቶ እዚ እነቕርበልኩም ዘለና ኣገዳስን ሕልኽልኽ ዝመልኦ ኲነታት ናይ’ዞም ኣስታት ኣርባዕተ ሚልዮን ኣብ ውሽጥ ሃገር ከምኡ’ውን ኣስታት ክልተ ሚልዮን ኣብ ወጻኢ ዝርከቡ ኤርትራውያን ነዚ ኣብ ልዕሊኦም ኣንጠጥዩ ዘሎ ለበዳ ንሓደጋ ተሳጢሖም ከም ዘለዉ ትርድእዎ ኢኹም ኢልና ንኣምን።
ኣኽበርትኹም፡-
(ኣቦ-መንበራት፣
-
ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራስያዊ ለውጢ (ኤሃባደለ)
-
ኤርትራዊ ሃገራዊ ግንባር (ኤሃግ)
-
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)
-
ውድብ ሓድነት ንዲሞክራስያዊ ለውጢ (ውሓደለ)
-
ሓድነት ኤርትራውያን ንፍትሒ (ሓኤፍ)
-
ዲሞክራስያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ)
ኣብ ሓባራዊ ስራሕ ንምጽማድ፣ ንገለ ኣዋርሕ ክካየድ ዝጸንሐ ናይ መራሕቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት መስርሕ ዘተ ኣብ ወርሒ መጋቢት 2020 ክድምደም ተመዲቡ'ኳ እንተነበረ፣ ብምስፍሕፋሕ ኮረና ቫይረስ ምክንያት እቲ ዝተሓስበ ዋዕላ ክካየድ ኣይተኻእለን። ይኩን'ምበር ምስፍሕፋሕ እዚ ለበዳ'ዚ (ኮቪድ -19)፡ ኣብ ውሽጥን ኣብ ወጻኢን ዝርከብ ህዝብና ከውርዶ ዝክእል ብርቱዕ ሓደጋ ብምግንዛብ፡ እቲ ዘተ ክቕጽልን ሓባራዊ ተግባር ክሕወሶን ኣብ ምርድዳእ ከም ተበጽሐ ክንሕብር ንፈቱ። በዚ ምርድዳእ’ዚ መሰረት ድማ፣ ዕለት 1 ሚያዝያ 2020 "ሓባራዊ መልእክቲ ናብ ህዝቢ ኤርትራ" ከምእ’ውን ናብ ዝተፈላለያ ግብረ ስናይ ማሕበራትን፣ ዓለምለኻዊ ናይ ጥዕና ትካል ዳይረክተርን፣ ናብ ኮምሽነር ላዕለዋይ ኮሞሽን ሕቡራት ሃገራት ጉዳያ ስደተኛታትን ሓባራዊ መልእክቲን ከምዝሰደደ ዝዝከር’ዩ። ቀጻልነት ናይዚ ተብግሶ'ዚ ንምርጋግጽን፣ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ኣንጻር ለበዳ ኮሮና ቫይረስ (ኮቪድ-19) ወሲድዎ ዘሎ ተበግሶ ንምድጋፍን ንምብርታዕን ኣብ ዝተፈላለየ ሜዳታት ዝተሓጋገዝ ፍሉይ ሓይሊ ዕማም ክቕውም ኣኼባ ፖለቲካዊ ሓይልታት ወሲኑ።
እዚ ብዝተፈላለያ ምንቅስቓሳትን ናይ ጥዕና ሞያውያንን ተጀሚሩ ዘሎ ተበግሶታት፣ እቲ ዝድለ ዕላማ ብግቡእ ንኽረጋገጽ፣ እቲ ዝካየድ ዘሎ ስራሓት ክወሃሃድን ክተኣሳሰርን ይግባእ። ድሮ’ኳ እቲ ኣብ ኩሉ ኩርናዓት ዓለም ተበጊሱ ዘሎ ወፈራ፣ ዓለምለኻዊ መልክዕ ሒዙ ምህላዉ ጽቡቕ ኣብነት ኢዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ዝተፈላለየ ሃገራት ዝነብር ኤርትራዊ ዜጋ ብስድርኡን ብህዝቡን ዘይጭነቕን ዘይሓስብን የሎን። ዓቕሙ ዝፈቕዶ ኣበርክቶ ክገብር ቅሩብ ከም ዘሎ’ውን ኩሉና እንግንዘቦ ኢዩ። ስለዚ ኩሉ ጻዕርና እቲ ተበጊሱ ዘሎ ምስፋሕን ምብርታዕን፣ እቲ ዘይተበገሰ ድማ ከምዝሕወሶ ምስራሕን ክኸውን ለበዋና ነመሓላልፍ።
ጥዕና ህዝብና ንምሕላው ንተዓጠቕ !
ናጻ ኤርትራ ንዘልኣለም ትንበር!
ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራስያዊ ለውጢ (ኤሃባደለ)ኤርትራዊ ሃገራዊ ግንባር (ኤሃግ)ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)ውድብ ሓድነት ንዲሞክራስያዊ ለውጢ (ውሓዲለ)ውድብ ሓድነት ኤርትራውያን ንፍትሒ (ውሓኤፍ)ዲሞክራስያዊ ውድብ ዓፈር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ)
08 ሚያዝያ 2020
ህግደፍ ቀንዲ ዝልለየሉ መሳርሒ ምትላል ጥራሕዩ። ህግደፍ ዝደኸመ እንተደኸመ ናይ ምትላል ዓቕምታቱ ስለ ዘይደክም ነዚ ሕጂ ተበጊሱ ዘሎ ህዝባዊ ምልዕዓል ንምብርዓን ደቂሱ ክሓድር እዩ ኢልካ ምሕሳብ የዋህነት`ዩ። ብዘይፍላጥ ኣገልገልቲ ሸርሒ ህግደፍ ከይንኸውን ክንጥንቀቕ ኣለና። ናይ ህግደፍ ሸርሕታት ካብ በቶም ቀንዲ ካድራቱ ንላዕሊ በቶም ገርሂ ልቦም ኤርትራውያን ኣቢሉ ዝውርወር ስለ ዝበዝሕ ካብዚ`ውን ክንጥንቀቕ ኣለና።
ዝኸበርኩም መራሕትን መሰረታትን ፖለቲካዊ ውድባትን ሲቪክ ማሕበራትን
ዝኸበርኩም ኣዳለወቲ እዚ ጽንብል
ዝኸበርክንን ዝኸበርኩምን ዕዱማት ኣጋይሽ
20/07/18
ኣብዚ ዓመታዊ ጽንብል ምሳኹም ተሳተፍቲ ኮይንና ክንውዕል ዝገብርኩሙልና ዕድመ እናኣመስገንኩ፡ እብዚ ኣቲናዮ ዘለና መድረኽ ካብቲ ዝሓለፍናዮ ናይ ዕስራ ዓመታት ኩነታት ኤርትራ ሃገርናን ከባቢናን፡ ናብ ፍልይ ዝበለ ፖለቲካዊ ኩነታት ተሰጋጊርና ስለ ዘለና፡ እዚ በዓል እዚ ካብ ተራ ዓመታዊ ጽንብል ምዃን ሓሊፉ፡ ኣቲናዮ ዘለና ኩነታት ገምጊምና ይሓይሽ እንብሎ መድረኻውን መጻኢ ዕማማትናን ኣዋሃሂድና ንወጸሉ መድረኽ ክኸውን ዘለኒ እምነት ክገልጸልኩም እደሊ።
ኣብ ዝሓለፉ ናይ ልዕሊ ዕስራ ዓመታት ናይ ተቓውሞ ዘመንና ደንበ ተቓውሞ ብጃምላ እንታይ እንታይ ጉድለታት ኣርኢና፡ ኣንታይ`ከ ኔሮም እቶም ሓያል ጎድንታትና ዝብሉ ዚዕባታት ካብ ዝግበኦም ንላዕሊ ፍጊዕ ክሳብ ዝብሉና ኣጋማዲሕና ርኢናዮም ኢና። ግን ከኣ ክሳብ ሕጂ ደፊርና ዘይኣተናዮም እቶም በብውልቀ ይኹን በብውድብ ኣብ ነፍሲ ወከፍ መድረኽ ናይ ዝነበሩና ጉድለታት ሓላፍነት ምውሳድ እዩ። ምኽንያቱ ካብ ነብስና ክንፍትሽ ንኻለኦት ከነነኣእስ ዝቐለና፡ ካብ ነብሰ-ነቔፌታ ንኻለኦት ክንነቅፍ ዝቐለና ኮይንና ስለ ዝጸናሕና`ዩ።
ብኻልእ መንገዲ ድማ እቶም ነንሕድሕድና ንተሓማመ መራሕቲ ውድባት እቲ ሕሜታን ነቐፌታን ከምኡ ኢሉ ናብ መሰረታት ክወርድ ክንገብር ስለ ዝጸናሕና መራሕቲ ውድባት በብምኽንያቶም መብዚሕትኡ ድማ ብሕመቖም ክበኣሱ ከለዉ ንኣባላቶም ምስኦም ክሕንግዱ ክገብሩ ጸንሖም እዮም። ካብዚ ከምዚ ዝበለ ሕመቕ ደፊሩ ነጻ እየ ክብል ዝኽእል መራሕ ውድብ የለን። ኣብ ካልእ ዘዋጥጥ ወይ ዕሙቕ ዝበለ ነገር ከይኣተኹ ሓደ ኩሉ ክርደኦ ዝኽእል ኣብነት ክጠቅስ እኽእልየ። እቶም ክቀራረቡ ዝፍትኑ ውድባት መንዮም እንተበልና እቶም። መራሕቶም እናሰሓቑ ከዕልሉ ምስ ጀመሩ እዮም። እምበር ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ፖሊሲታት ሓደ ውድብ ዓጂቡኒ ኣሎሞ ብኣካል ዘይንፋለጥ እኳ እንተኾንና ብመትከል ዝፈላሊ የብልናን ኢሉ ናይ ሓድነት ተበግሶ ዝወስድ እንተልዩ ብጣዕሚ ውሑድዩ። ዕርክነት ናይ መራሕቲ እንተኣስሚሩና ድማ ክበኣሱ ከለዉ እቲ ሓድነት ውድብ ምስ ዕርክነቶም እዩ ዝውዳእ።
ካብዚ ዕንክሊል ክንወጽእ እንተኾንና ውድባት ንኽሰምሩ ናይ ሙሉእ መሰረታቶም ተሳትፎ ንኸይፈርስ ድማ ናይ ሙሉኣት ኣባላቶም ሓለዋ የድልዮ። ከምዚ ዝበለ ሕመቕ ዘይተንከፈና ሰባት ስለ ዘይንህሉ ዝሓለፈ ሓሊፉ ንድሕሪ ሕጂ ግን ኩሎም ኣባላት ውድባት ንመሪሕነታቶም ተሓተትቲ ክኾኑ ዝኽእሉሉ መድረኽ ከነመቻችእ ክህልወና እዩ። እዚ ኣቲናዮ ዘለና መድረኽ ንዕኡ እዩ ዝጠልብ። ሎሚ ንሱናሚ ዝመስል ሓያል ናይ ምድማር ማዕበል ኣጋጢሙና ኣሎ። ምጉዳል እውን ኣለዎ ይብሉና ኣለዉ። ግን ከኣ እቶም ብቐንዱ ክድመሩ ዝግበኦም በዚ ሓያል ማዕበል ተገፊዖም ክጎድሉ ከለዉ ሰጋእ ዘብል ተርእዮ ምኳኑ ኣይተርፍን።
ንሕና ኤርትራውያን ድሕሪ ነጻነት ምስ ኩሎም ጎረባብትና ተኸባቢርናን ተሓጋጊዝናን ክንነብር እዩ ዕላማና ዝነበረ። ሕማቕ ዕድል ኮይኑ ብህግደፍ ዘይሰንበደ ጎረቤት የብልናን። እምበር ምስ ትግራይ ምስ ኦሮሞ ይኹን ምስ ኣምሓራ ተሰማሚዕና ክንነበር ጸገም የብልናን። እቲ ባእሲ ፈቲንና ዝመነናዮ እዩ ኔሩ። ናፊቕናዮ ዝነበርና ፍቕርን ሰላምን እዩ። ዘላቒ ፍቕርን ሰላምን ክርከብ ድማ ኩለን ጎረባብቲ ሃገራት ብቐዳምነት ኣብ ውሽጠን ሰላም ከስፍና እንተኺኢለን ጥራሕ`ዩ። ኤርትራ ሃገርና ካብተን ሰላም ዘይተዓደላ ሃገራት ሓንቲ`ያ። ሕጂውን እዚ ሰላምን ፍቕርን ምድማርን ንዘለኣለም ህያው ኮይኑ ክቕጽል እንተኾይኑ ክልቲኤ ሃገራት ነናተን ዘየማለአኦ ዕዩ ገዚ ከምዘለወን ምርዳእ ይከኣል እዩ። ንዓና ንደንበ ተቓውሞ ድማ ብጣዕሚ ኣገዳሲ ነገር እዩ። ኣብ ሃገርና ኤርትራ ስልጣን ሒዘ ዘሎ ኣካል ዕዮ ገዚኡ ክገብርሲ ይትረፍ ዕዮ ገዚ ዝህቦ ትምህርቲ ዝጀመረ እውን ኣይኮነን። ኢሰያስ ኣብ ውሽጣ ሰላም ዘይብላ ኤርትራ ሒዘ ምስ ጎረቤት ሰላም ክብል ከሎ እቲ ሰላም ዘይጽላኣ እኳ እንተኾነ ኣብ ልዕሊ ሕሙም ኣካላት ሓዲሽ ክዳን ከም ምኽዳን ክቑጸር ይከኣል`ዩ።
ስርዓት ኤርትራ ውሽጡ ክሓዊ እሞ ሰላም ክረክብ እንተኮይኑ መሰረታዊ ሰብኣውን ደሞክራሲያውን መሰላት ዛጋታቱ ከኽብር ኣለዎ። ቅዋም ክጸድቕ-ክትግበር፡ ናይ ጭቖና መሓውራት ፈሪሶም ብደሞክራሲያዊ ትካላት ክትክኡ። ሕብረ-ሰልፋዊ ስርዓት ክምስረት፡ ናይ ፖለቲካን ናይ እምነትን እሱራት ክፍትሑ። ነጻ ፕረስ ተግባራዊ ክኸውን፡ ብሽፋን ሃገራዊ ኣገልግሎት ሃገራዊ ባርነት ደው ክብል፡ ህዝቢ ኤርትራ ብዘይ ሸለብ ገለብ ኣብ ዝደለዮ ዓውደ ስራሕ ተዋፊሩ ብሰላም ኣብ ውሽጥን ኣብ ወጻእን ክመላለስ መሰሉ ሕሉው ክኸውን ይግባእ። ድሕርዚ ምስ ኦሮሞን ኣምሓራን`ሲ ይትረፍ ምስ ኲኖኦም ዘለዉ ብሄራት እውን እንተተዚመድና የርብሓና`ምበር ጸገም ኣይፈጥረልናን። ኣብ ስርዓት ኤርትራ ነዚ ዝጸውር ደሞክራሲያዊ ኣረኣእያ ኣሎዶ እንተኢልና ግን መልሱ ኩሉ ኣሉታ እዩ።
ኢሰያስ እዚ ዝረአ ሰሎ ድራማ ፈትዩ ኣይፈትዩ ክዋሰኦ ዝነበሮ ድራማ እዩ። ኣብ ፖለቲካ ክሳብ ዝሃለና እዚ ንሪኦ ዘለና መስርሕ ብድሌት ናይ ክልተ መራሕቲ ጥራሕ ዝመጸ እዩ እንተኢልና የዋህነት እዩ። ግን ከኣ ኣብ ሕድሕድ ህዝቦም ቅቡል ምኽንያት ኮይኑ መታን ክቐርብ ወያነ ሕሩድ ኮይኑ ክቐርብ ኮይኑ ኣሎ። ብርግጽ ወያነ ካብቲ ባዕሉ ተጋጊና-ተባላሺና ኢና ጸኒሕና ዝበሎ ንላዕሊ ደኣ ክንብሎ ኣይንኽእልን ኢና`ምበር፡ እዚ ሕጂ ዶክቶር ኣቢይ ኣሕመድ ወሲድዎ ዘሎ ስጉምቲ ባዕሎም እንተዝወስድዎ ኔሮም ኣብ መንጎ ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ትግራይን እቲ ውዒሉ ሓዲሩ ዘይተርፍ ልሙጽን ሰላማውን ዝምድና ምተቐላጠፈ ኔሩ። ሕጂ ግን ናይ ዶክቶር ኣቢይ ኣሕመድ ቅልጡፍ ናይ ምድማርን `ምጉዳልን` ሕሳባት ቀዲምዎም ኣሎ። ውጽኢቱ ድማ ብሰሜን ብህግደፍ ብደቡብ ድማ በቲ ሓዲሽ ሱናሚ ዝመስል ለውጢ ዕላማ/ታርጌት ክኾኑ ኮይኖም ኣለዉ።
ንዓና ንኤርትራውያን ግን ሰላም ክበሃል ከሎ ምስ ሙሉእ ህዝቢ ኢትዮጵያ እምበር ኣብ ምፍልላይ መሰረት ዝገበረ ሰላም ክንገብር ኣይግባእን -ዘላቕነት እውን የብሉን። ንሰላም ቅድም ምስ መን ዝብል ቅደም ተኸተል ክንገብረሉ እንተልዩና ግን ካብ ህዝቢ ኢትዮጵያ ቅድሚ ህዝቢ ትግራይን ህዝቢ ዓፋርን ዝስራዕ ህዝቢ ክህልወና ኣይክእልን። ኣብ ሕማቕና ኣብ ሕማቖም፡ ኣብ ጽቡቕና ኣብ ጽቡቖም ናይ ቀረባን ናይ ሓባርን ተቛደስቲ ኢና። ኣብ ህዝቢ ትግራይ ናይ ጽልኢ ደሴት ፈጢርካ ኣብ ስግር ማዕዶ ምስ ኣምሓራን ምስ ኦሮሞን ሰላምን ምድማርን ግን እቲ ሰላም ብጣዕሚ ደለይቱ እኳ እንተኾንና፡ ናይ ቀዳመ ሰንበት መሻራሸሪ እምበር ናይ ሰኑየ ሰሉስ ንቡርን ዘላቕን ዝምድና ክፈጥር ዝኽእል ኣይኮነን።
ናይ ክልቲኦም መንግስታት ጉዳይ ንግዚኡ ደው ኣቢልና። ብዚዕባ ጉዳይናን ናይዚ ኣቲናዮ ዘለና መድረኽ ኣገጣጥምኡን ገለ ክንብል። ንሕና ከም ደንበ ተቓውሞ ኣብ ዝኾነ ምእንቲ ሰላም ዝግበር ተበግሶታት ደለይቱ እምበር ዓንቀፍቱ ክንከውን ኣይግበኣናን። ስለዚ እዚ ተጀሚሩ ዘሎ ሰላም ዝጎደሎ ክንምልእ እምበር ንድሕሪት ክንመልስ ዕላማ ይኹን ተግባር ከምዘይብልና ብተግባር ከነርኢ ይግባኣና። ንሕና ናይ ሰላምን ፍትሕን ተጣበቕቲ ከም ምዃንና መጠን፡ ብቐዳምነት ናይ ኤርትራ ሰላምን ቅሳነትን የገድሰና። ስለዚ እቲ ብኻላኣይ ደረጃ ተሰሪዑ ጸኒሑ ዘሎ ውሽጣዊ ጉዳይ ሃገርና ናብ ቀዳማይ መስርዕ ክሰጋገረሉ ዝኽእል ኩነታት ክንፈጥር የድልየና።
ኣብ ውሽጢ ይኹን ኣብ ወጻኢ ዝነብር ህዝብና በቲ መደናገሪ ኣካይዳ ህግደፍ ብጸላእቲ ተኸቢቡ ከምዘሎ ክርዳእን ብረት ካብ እንግድዕኡ ከየውርድን ኮይኑ ጸንሑ ስለ ዘሎ ሕጂውን ንወያነን ንህዝቢ ትግራይን ኣሰይጢኑ ገና ጸላእቲ ኣለዉና እናበለ ብረት ከየውርድ ክገብሮ ስለ ዝኽእል ካብ ሕጂ ነቒሑሉ ክጸንሕ ምግባር ኣዝዩ ኣገዳሲ ስራሕ ጌርና ክንሕዝ ይግባእ። ንሕና እውን እንተኾነ ካብቲ ከም ባህሊ ሒዝናዮ ዝጸናሕና ሕድሕድ ምውጣጥ ወጺእና ኣገደስቲ መድረኻውያን ዕማማት ኣነጺርና ዝተፈላለዩ ሓይሊ ዕማም (Task Forces) መዚዝና ናብ ስራሕ ክንዋፈር ከድልየና እዩ። ነዚ ንምግባር ናይ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ሕገ ህንጻን ውህደት ይኹን ናይ ግንባራት ምምስራት ግድን ኣድላዩ ዝኾነሉ ምኽንያት የለን። ንሱ ቀስ ኢልካ ክግበር ዝከኣል`ዩ። ምስ መድረኽ ዝሰማማዕ ህጹጽ ምምዕርራያት ናይ ኣተሓሳስባን ተግባራን ምትዕጽጻፍ እንተዘይጌርና ብሓዲሽ ፖለቲካዊ ማዕበላት እናተገፋዕና ካብ ጸወታ ወጻኢ ንኾነሉ እምበር ባዕላትና ሓዲሽ ፖለቲካዊ ማዕበላት ፈጢርና ኣብ ሃገርና ለውጢ ነምጽኣሉ ዕድል ኣይክህሉን እዩ።
ሕድሕድ ተዋሃሂድና እንተሓዪልና ከኣ መንግስታት ክበኣሱ ከለዉ ንሓዲኦም መጻልኢ ክንኮኖም ክፈትዉና፡ ክፋተዉ ከለዉ ድማ ሕድሕዶም ምእንቲ ከይጻልኡ ንዓና ከርሕቑና ኣይክእሉን እዮም። ልዕሊ ኩሉ ግን ኣብ ናይ ደገ ሓይልታት ከይተሞርከስና ሙሉእ ሓይልና ኣብቲ ወትሩ ናይ መትከል ፈታዊና ዝኾነ ህዝብና እንተጌርና ዓወትና ናይ ግድን እዩ።
ኣብ ሃገርና ፍትሕን ደሞክራስን ክሳብ ዘይሃለወ ንስለ ፍትሕን ደሞክራስን ቃልሲ ቀጻሊ እዩ።
ዝኽርን ክብርን ንስዉኣትና
ክንዕወት ኢና
ዮሃንስ ኣስመላሽ
ኣቦ መንበር ኤስደለ
